Otizm tedavi sürecinde hangi yollar izlenmeli?
Şenay YILMAZ – Çocuk Gelişim Uzmanı – 03/09/2018
Aileler çocuğunda otizmden şüphelendiğinde ya da tanı aldığında nasıl bir tedavi süreci izleyeceklerini bilememektedirler. Daha çok internetten okudukları ve sosyal paylaşım sitelerinde öğrendikleri çok sağlıklı olmayan bir bilgi kirliliği içinde dağılmaktadırlar. Haliyle bu da zaman kaybına neden olmaktadır. En sağlıklı şekilde ilerleyen tedavi sürecini aşağıda sizin için sıraladım.
- Otizm tanısını “Çocuk psikiyatrist”lerı tanılar. Haliyle ilk işiniz bir çocuk psikiyatristi bulmak ve görüşmek olmalıdır.
- Bu esnada çocuğunuzun çocuk nöroloğu tarafından da görülmesinde fayda var. Nörolog tanı koymadan önce çocuğunuz için bir takım tetkikler isteyebilir.
- Bu arada mutlaka çocuğunuza görme, işitme testlerini de yaptırın. “İyi görüyor, yok duyuyor..” diyerek ihmal etmeyin. Çünkü bazı vakalarda 6 yaşına kadar otizm tanısıyla tedavi görülürken sonrasında yapılan ayrıntılı işitme testleri ile kulağın % 80’e kadar duymadığı tespit edilebiliyor. Haliyle çocuk bu şekilde yanlış tanılamaya dayalı yanlış tedavi de almış olabiliyor. Bu nedenle bu kısım mutlaka es geçilmemeli..
- Son bir yıldır genetik araştırma da istenen taramalardan biri. Zahmetli ve sonuçlarının çıkması uzun süren bu testi yaptırırsanız olası soruları elemiş olursunuz.
- Bu adımları geçerken önünüze devlet desteğinden faydalanmak için hastane kurul raporu ve rehberlik araştırma raporu kavramları ile karşılaşabilirsiniz. Bu raporları aldığınızda çocuğunuzun aylık 12 saat ücretsiz eğitimden faydalanabileceği doktorunuz tarafından size bildirilebilir. Ancak bu noktada ailenin en çok kafasını karıştıran soru şudur; bu rapor çocuğumun gelecek hayatında işinde, askerliğinde önüne çıkar mı? Açıkçası bu soruya net bir cevap vermenin zor olduğunu düşünüyorum. 4 yaşındaki bir çocuğun 16 yıl sonra, 20 yaşına geldiğinde hangi yönetmelik ve sicil kayıt sistemleri içerisinde değerlendirileceğini ön görmek mümkün değildir. Ancak maddi yetersizliği olan ailelere hiç tereddütsüz kesinlikle bu raporu almalarını tavsiye ederim.
Bu arada psikiyatrınız tarafından “riskli çocuk” ya da “otizm” tanısı almış iseniz hızlı ve en acil şekilde özel eğitime başlamanız gerekecektir. ilk süreçte sizi oldukça zor, sıkıntılı, kararsızlıklarla ve beklentilerinizin yüksek olduğu bir dönem beklemektedir. Bu dönemde internetten araştıracaksınız.. Arkadaşınızın arkadaşından duyacaksınız. Komşunuz size akıl verecek…. aile büyükleri gereksiz görecek… Tam bir bilgi kirliliği.. Bu dönemin anne baba tarafından en az hasarla ve en hızlı şekilde atlatılması gereklidir. Çünkü bu süreçte yaşanan arayışlar, beklentilerin uyuşmadığı seçenekler, söylenenlerle uygulamaların tutmadığı ortamlarda deneme yanılma yoluna girerseniz, bu sürece kendinizi ne kadar fazla kaptırırsanız, istikrarlı ve doğru yolu bulmanız zorlaşacak… Bu arada çocuk farklı modeller ve yöntemler arasında yıpranacak ve gelişimindeki gerileme bir o kadar daha hızlanmış olacaktır. Bu noktada sağlıklı bir eğitim ve tedavi modeli ancak bir uzman desteği ile planlanmalı ve aile dış etkilerden olabildiğince izole edilmelidir.
Eğitime başlayacağım ama çok pahallı, çok fazla yöntem var, ne yapacağımı bilmiyorum?
Otizmin nedenlerinin tam olarak bilinmemesi, tedavi süreci sırasında farklı modellerin farklı yöntemlerin çıkmasını da kaçınılmaz kılmakta… Tabiki her yöntem çözüm için arayış içindedir. Bilinen en etkili otizm tedavi yöntemi ise yoğun özel eğitimdir. Özel eğitim ile birlikte diyet programları, oksijen tedavileri, duyu bütünleme, oyun terapisi gibi aşağıda listelediğim bir çok tedavi yöntemi de bulunmaktadır. Tüm bu tedavi yöntemleri, çocukta belli bir alanı geliştirmekte ancak bütünsel olarak tek başına bir katkı sağlamamaktadır. Dolayısıyla otizm tedavisi tüm bu süreçleri kapsayan multidisipliner bir yaklaşım gerektirmektedir.
Tedavi planlanırken zaman, uygulanacak yöntem ve aile bütçesi eş zamanlı olarak düşünülmelidir. Tedavide istikrar ve ölçülebilir ortamların sağlanması esas olmalıdır.
Tedavi sürecinde ailelerin en çok yanılgıya düştükleri ve hata yaptıkları konular;
- Sürekli yöntem değiştirmek; Bazı aileler çabuk sonuca ulaşmak adına bir çok yöntemi dener. Bir çok yere gider. Ciddi paralar harcarlar. Ortalama 2-3 yıl bu süreci hızlı bir şekilde yaşarlar.Ancak çocuk çok fazla yöntem ve tekniğe maruz kaldığı için davranış sorunları artmış, aile maddi olarak yorulduğu için anne baba arasında sorunlar tavan yapmış, tüm ailenin depresyona girdiği bir süreç gözlemlenebilmektedir.
- Benzer soruna sahip velilerin etkisinde kalmak; Bazı aileler etki altında kalmaya çok müsaittir. Benzer soruna sahip daha tecrübeli, daha çok yer gezmiş ailelerin fikirlerine göre hareket ederler. Bu noktada her çocuğun özel olduğu unutulur. Bu nedenle çocuk ona uygun olmayan ortamlara maruz kalır.
- Aile bütçesini tüketmek; Otizmle mücadelede en büyük hatadır. Aile tanıyı ilk öğrendiğinde piyasayı (bu kelimeyi özellikle vurgulamak istiyorum) araştırırken yüksek rakamlı tedavi yöntemlerinin, yüksek rakamlı olmasından dolayı iyileştirici olduğunu düşünür. Haliyle tüm birikimini 1-2 yıl gibi kısa bir sürede harcar. Oysaki otizm sihirli bir çubukla çabucak çözülebilecek bir sorun olmayıp, uzun soluklu tedavi süreci gerektirir . Maddi olanakların kısa sürede tüketilmesi, tedavinin yarıda kalmasına neden olur.
- Tedavi planlamasını ehil olmayan kişilere bırakmak; Aileler zaman zaman, evde abla, gölge öğretmen veya yaşam koçu gibi uzmanlığı olmayan sınırlı düzeyde bilgiye sahip kişilerle bu süreci atlatmaya çalışmaktadır. Bu vasıflardaki çalışanlar sürecin her zaman bir parçasıdırlar, ancak tedaviyi planlama konusunda yeterli değillerdir.
- Tedaviye sürekli müdahale etmek; Doğru planlanmış bir tedavi modeli belli basamaklardan oluşur. Ailenin müdahelesi ile bu basamaklardan bir kaçının es geçilmesi tüm gelişim alanlarındaki ilerlemeyi engelleyebilir. Örneğin çocuğun öncelikli olarak motor gelişiminin desteklenmesine ihtiyacı varken ailenin ısrarla konuşma eğitimini istemesi ve eğitimcinin de bu ısrarlar karşısında programını değiştirmesi tedavi sürecinde yapılabilecek en büyük hatadır.
Otizimde uygulanan tedavi yöntem ve teknikleri
Ülkemizde otizm için kullanılan özel eğitim haricindeki yöntem teknikler aşağıda sıraladım
A – TEMEL EĞİTİMLER
- Bireysel özel eğitim
- Grup özel eğitimi
- Konuşma ve Dil Terapisi
- Oyun Terapisi
B- PROGRAMLAR VE YÖNTEMLER
- PORTAGE programı
- KÜÇÜK ADIMLAR ERKEN EĞİTİM programı
- TEACCH programı
- Uygulamalı Davranış Analizi
- Duyu bütünleme
- İşitsel bütünleme
- Ergoterapi
- İşlevsel Analiz
- Temel Tepki Öğretimi
- PARE yöntemi
- Etkinlik Çizelgeleri oluşturma
- Kaynaştırma Programları
- Gölge öğretmen programı
- Ev eğitim programı
- Hareket programı – Spor programı
- Sanat terapisi ( Müzik, dans, drama )
- At terapisi
- Kum terapisi
- Bilgisayar destekli özel eğitim programları
C- TIBBİ TEDAVİ
- İlaç Tedavi
- Diyet Tedavisi ( Gluten ve Kazein Diyeti, ağır metallere yönelik diyetler, GAPS diyeti..)
- Vitamin Tedavisi
- Sekretin Tedavisi
- Neurofeedback
- Hiperbarik Oksijen Tedavisi
- Kök hücre nakli
Sonuç olarak, otizmli olsun ya da olmasın her çocuk kendi karakteristik yanlarıyla özeldir. Her özel çocuğun da ihtiyaçları farklıdır. İstikrar, zaman ve doğru planlama otizmle mücadelede en önemli üç anahtardır. Tedaviyi muhakkak bir uzman denetiminde planlayın. Hedefi ve planı olmayan yöntemlerin sadece zaman ve emek kaybı olduğunu unutmayın.
Otizm hakkında…
- Otizm nedir?
- Otizm belirtileri nelerdir?
- Otizm çeşitleri nelerdir?
- Otizmli çocukların özellikleri
- Otizm neden olur?
- Otizm tedavi sürecinde hangi yollar izlenmeli?
- Belki de otizm değil; Reaktif bağlanma bozukluğu
- Yoksa bebeğim otizmli mi?
- Yoğun otizm programı
- Örnek vaka çalışmaları ve istatistiklerimiz
Aileler çocuğunda otizmden şüphelendiğinde ya da tanı aldığında nasıl bir tedavi süreci izleyeceklerini bilememektedirler. Daha çok internetten okudukları ve sosyal paylaşım sitelerinde öğrendikleri çok sağlıklı olmayan bir bilgi kirliliği içinde dağılmaktadırlar. Haliy
Aile belirtileri fark ettikten sonra ilk sorguladığı konu “otizm neden olur?” sorusudur. Aile bu soruya kendince cevaplar bulmaya çalışır. Örneğin; İlk akla gelen telefon, televizyon, tablet.. Özellikle yemek yedirirken çok izlettim. Acaba bundan mı? Bakıcı işlerini ya
Kaynaklarda birçok otizm belirtisi sıralanmakta. Bizlerde uzman olarak değerlendirirken buralardan ilerlemekteyiz. Ancak bazen aileye otizm belirtilerini anlatırken ister istemez dirençle karşılaşmaktayız. Elbette ki tanılama ya da şüphelenme dönemi hiçbir anne baba içi
Otizm, özellikle son 10 yıldır hızla artan erken çocukluk döneminde gözlenen bir gelişim sorunudur. 1985 yılında 2500 çocukta 1 görülen otizm günümüzde 59 çocukta 1 e kadar inmiştir. Peki ama hızla artan otizm nedir? WHO ( World Health Organization) yani… Continu
Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen bir gelişim bozukluğudur. Otizm genellikle yaşamın ilk 2 yılında ortaya çıkar. Otizmli çocuklar genelde öğrenme zorluğu çekerler. Otizmli çocukların büyük bir kısmında farklı seviyelerde zeka geriliği görülse
Otizm spektrum bozukluğu Otizm spektrumu, otizm belirtilerinin her çocukta aynı şiddetle ya da farklılıkta görünmemesinden dolayı bu belirtilerin odağındaki sorunların toplandığı geniş bir aralık olarak tanımlanabilir. Otizm spektrum için kullanılan en yaygın tabir “yel
Şenay YILMAZ – Çocuk Gelişim Uzmanı Otizm, ilk olarak 1943 yılında Amerikalı çocuk psikiyatristi Leo Kanner tarafından “Erken Çocukluk Otizmi” olarak adlandırılmıştır. Otizm, daha sonraki yıllarda çeşitli kurullar ve kişiler tarafından da incelenerek K
Çocuğun adı soyadı: B.C. / Erkek Yaşı: 6 yaş Aldığı tanısı: %90 Ağır otizm İlk gözlenen davranışları Göz kontağı hiç yok. Sürekli ağlıyor. Bazen ağlamaları kesintisiz 3-4 saat sürüyor. Hiçbir şekilde komut almıyor. Öfke nöbetleri fazla. Ve sürekli elini ısırıyor.
VAKA ÇALIŞMASI Çocuğun adı soyadı: B.S. / Kız Yaşı: 2 yaş Aldığı tanısı: Yoğun otizm belirtileri gösteriyor. İlk gözlenen davranışları Göz kontağı hiç yok. İsmiyle seslenildiğinde bakmıyor. Basit komutları almıyor. Sürekli ağlıyor ve bazen ağlamaları katılma şeklinde o
VAKA ÇALIŞMASI Çocuğun adı soyadı: E.Y. / Erkek Yaşı: 5 yaş Aldığı tanısı: A Tipik Otizm İlk gözlenen davranışları Göz kontağı 3-5 sn civarlarında, Her şeye “ Dani dani” diyor. Nesneleri ismiyle tanımıyor. İsimlendiremiyor. Masa başı oturma süresi maksimum
Değerli velilerimiz, Ailelerimizden gelen talep ve görülen ihtiyaç üzerine Ergoterapist eşliğinde duyu bütünleme uygulamalarına başlanmıştır. Çalışmalar pazar hariç hergün 09:00-18:00 saatleri arasında PGSPORTS'da yapılmaktadır. Continue Reading Duyu bütünleme çalışmala
Maalesef son yıllarda otizm kavramı oldukça yaygın ve ilgi çekmekte olan bir konu.. Nedenleri üzerinde yüzlerce araştırma yapılmış, alternatif birçok yol üretilmiştir. Ancak halen net ve kesin nedenleri bilinmemekle beraber %100 çözüme ulaştıracak yol bulunamamıştır. Şu
Ben uzun süredir özellikle “a tipik” ya da “hafif otizmlilerin”, “ reaktif bağlanma bozukluğu” yaşayan çocuklar olduğunu düşünüyorum. Yani aslında reaktif bağlanma bozukluğu yaşayan bebek yeterince desteği alamayınca otizme dönüyor. Biraz iddialı oldu biliyorum ama tecr
Çocuğun adı soyadı: D.T. Yaşı: 5 yaş Aldığı tanısı: A tipik otizm İlk gözlenen davranışları D.T 2,5 yaşında özel eğitime başlamış. Konuşuyor, kendini ifade edecek seviye de dili kullanabiliyor. Dönen nesnelere karşı ilgisi halen var. Oyuncakları amacına uygun kullanmıyo
18 aylıktan itibaren otizm şüphesi duyulan bebeklerde uygulanan bir tarama ölçeğidir. 5-15 dakikalık uygulama süresi vardır. Psikologlar, çocuk psikiyatristleri, pediatristler, nörologlar, hekimler, hemşireler gibi çocuk sağlığı alanında çalışan uzmanlar tarafından uygu
Müziksel bir olgu olan ritim aslında daha doğmadan anne karnında öğreniriz. Kalbin ritmik atışı, kanın düzenli ve belirgin bir sıralamada akışı, bulunduğumuz sıvı içindeki hareket her şey aslında ritmik bir düzene esas olan şeylerdir. Bu düzen daha bebekken bizim kendi
Çocuğun adı soyadı: A.Y Yaşı: 22 aylık Aldığı tanısı: A tipik otizm İlk gözlenen davranışları · Göz kontağı 1-2 saniye, · İsmine tepki vermiyor, · Yerinde sallanma ve elleri ritmik çırpma hareketleri mevcut, · Oyuncakları amacına uygun oy
Yalova’da evin verandası ve hava çok sıcak.. Burada ki ikinci yılımız başlıyor. Yazlık olarak çok güzel bir yer. Oturduğum yerden havuz görünüyor. Evler sanki yeşil çimenler üzerindeki mantarlara benziyor. Mantar şekli bana hep evi hatırlatır. Sanki yuvayı simgeliyor. H
Kurumumuzdan 2,5 yıldır eğitim alan D.K. nin annesi Buket hanım çocuğuyla ilgili yaşadığı süreci bir röportaj tadında bizimle paylaştı.. Çocuğunuzun problemini ne zaman fark ettiniz? İlk 18 aylıkken fark ettim. Otizm farkındalığı şeklinde değil. İşitmiyor gibi davranıyo
Otizm tanısı konulan çocuğum, OÇEM Sınıfı’na yönlendirildi. OÇEM sınıfı nedir, ona yararı olur mu? A.B./İstanbul OÇEM’in açılımı, Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi’dir. Bu merkezler okullarda olabileceği gibi, devlet okullarının bir sınıfı da olabilir. B
Son yapılan araştırmaları sizin için derledik. • Türkiye’de yaklaşık 670.000 otizmli birey var; bunların nerdeyse 200.000’i 0-14 yaş grubunda. • Yapılan bir çalışmada otizmli bireylerin özellikle bilgi ve bilişim teknolojisi alanında normalin çok üstünde per